بررسی ترکیب‌های شیمیائی اسانس گیاه "کَک کُش بیابانی" (Pulicaria gnaphalodes (Vent.) Boiss.) منطقه بَرزُک کاشان

جنس "کک­کُش" (Pulicaria Gaerth.) متعلق به تیره کاسنی (Asteraceae)، دارای گونه‌های بوته­ای متعددی است که تاکنون بالغ بر صد گونه از این جنس در جهان و پنج گونه از ایران گزارش شده ‌است. در این تحقیق ترکیب‌های شیمیائی اسانس گیاه "کک­کُش بیابانی" (Pulicaria gnaphalodes(Vent.) Boiss.) منطقه بَرزُک کاشان مورد بررسی قرار گرفته‌ است. این گونه در نواحی وسیعی از مناطق مرکزی، غربی و شرقی ایران، به ویژه اراضی آبرفتی دامنه ارتفاعات کوهستانی، دارای رویشگاه‌های طبیعی است. سرشاخه­های هوایی و گل­دار گیاه در سال 1393 از گستره رویشگاه­های طبیعی (واقع در ارتفاعات 2100 متری بَرزُک کاشان)، جمع‌آوری و در شرایط آزمایشگاه خشک و به روش تقطیر با آب (طرح کلونجر) اسانس‌گیری شدند. برای شناسایی ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس، از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل‌ شده به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) استفاده شد. راندمان اسانس سرشاخه­های گل­دار گیاه در شهریورماه، 045/0 وزنی/وزنی بدست آمد. 36 ترکیب شیمیایی در اسانس گیاه شناسایی شدند. اجزای اصلی اسانس شامل: 1، 8- سینئول (93/22 درصد)، آلفا- پینن (13/8 درصد)، آمورفا-4، 9- دی­ان-2- اُل (36/8 درصد) و میرتنول (24/7 درصد) بودند. بخش عمده ترکیب­های تشکیل­دهنده اسانس اندام­های هوایی گیاه، مونو­ترپن­های اکسیژن­دار بودند. این در حالی است که سسکوئی‌ترپن­های هیدروکربنی، کمترین اجزاء اسانس را به خود اختصاص دادند.